Πύργος του Χειμάρρου

Ο Πύργος βρίσκεται πάνω στον δρόμο Φιλοτίου – Καλαντού σε απόσταση 14 χλμ. από το Φιλότι και 7 χιλ. από τον Καλαντό, στην περιοχή της Αριοβέσσας.

Πρόκειται για κυκλικό οικοδόμημα του 4ου π.χ. αιώνα, δηλαδή της Ελληνιστικής Εποχής.

Ο Πύργος είναι κτισμένος πάνω στο λατομείο εξόρυξης των μαρμάρινων ορθογώνιων λαξευμένων λίθων, χωρίς συνδετικό υλικό και έχει ύψος 15 περίπου μέτρων.
Οι τοίχοι έχουν κτιστεί με διπλή πρόσοψη, μέσα – έξω, και είναι πάχους 1,1 μέτρων.
Η εξωτερική περίμετρος είναι 0,2 μέτρα και η εσωτερική 7,12 μέτρα.
Εσωτερικά ο Πύργος ήταν τριόροφος, όπως προκύπτει από τις εμφανείς υποδοχές των δοκών (δοκοθήκες) και η άνοδος στα πατώματα γινόταν με μαρμάρινα σκαλοπάτια που σώζονται πακτωμένα στον τοίχο

Το κτίσμα έχει μόνο ένα Παράθυρο σε ύψος 10 μέτρων πάνω από την Πόρτα.
Τα εξωτερικώς εμφανή ανοίγματα σε σχήμα σχισμών, που εσωτερικά ανοίγουν σε σχήμα τριγώνου, είναι Πολεμίστρες (τοξοθύρες).
Την όλη κατασκευή συμπληρώνουν οι Υδρορροές.

Τέτοιοι πύργοι υπάρχουν και σε άλλα νησιά (Αμοργό, Πάρο, Μύκονο, Τήνο, Κέα, Κύθνο, Σέριφο και Σίφνο), ενώ σε κάποια νησιά υπάρχουν περισσότεροι του ενός.

Στη Νάξο δεν υπάρχει κάποια συστηματική έρευνα όμως υπάρχουν και άλλοι τέτοιοι πύργοι, με καλύτερα σωζόμενο εκείνον της Πλάκας.

Στη Σίφνο και την Κέα που έχουν μελετηθεί καλύτερα, έχουν βρεθεί περισσότεροι από πενήντα (50) και εβδομηντατρείς (73), αντίστοιχα.

Το σύστημα αυτό δεν έχει μελετηθεί επαρκώς, αλλά είναι λογικό να υποτεθεί ότι ήταν ενιαίο και ολοκληρωμένο και υπάκουε σε κάποιο κεντρικό σχεδιασμό, ώστε να επιτυγχάνεται ο επιδιωκόμενος στόχος.

Πιθανολογείται ότι οι πύργοι αυτοί χρησίμευαν :

α. ως Παρατηρητήρια για τον εντοπισμό πειρατών ή άλλων εχθρών

β. ως Φρυκτωρίες, δηλαδή σημεία αποστολής μηνυμάτων μέσω φωτιάς ή/και καπνού. βάσει κάποιου κώδικα, σε άλλα προκαθορισμένα σημεία αναμετάδοσης, με τρόπο ώστε τα μηνύματα να φτάνουν στον τελικό αποδέκτη.

Τέλος, δεν αποκλείεται η διαφοροποίηση της χρήσης των πύργων σε διαφορετικές εποχές.

Δίπλα στον Πύργο του Χειμάρρου υπάρχουν δύο εκκλησάκια και τα ερείπια ενός αρχαίου οικισμού, με καλύτερα σωζόμενο ένα ελαιοτριβείο.
Τα δύο εκκλησάκια είναι βυζαντινά, κτισμένα πάνω σε παλαιοχριστιανική βασιλική.
Το ένα είναι αφιερωμένο στη Zωοδόχο Πηγή, ενώ του δεύτερου δεν είναι μπορεί να προσδιοριστεί.