Παναγία η Φιλοτίτισα

Ως γνωστό επί τουρκοκρατίας δεν απαγορευόταν η ανέγερση εκκλησιών. Το θέμα ρυθμιζόταν από τις πρώτες μέρες της κατάκτησης. Έτσι, με βάση βεράτι που εξέδωσε ο Μωάμεθ ο Κατακτητής, το μόνο που απαγορευόταν σχετικά ήταν η κατασκευή καμπανοστασίου, όπως και το «κτύπημα» της καμπάνας.

Με την Παναγία του Φιλοτιού όμως έγινε κάτι ανεπανάληπτο, η άδεια ανέγερσης της εκκλησίας – κόντρα στο βεράτι του κατακτητή Μωάμεθ – προβλέπει την ανέγερση καμπαναριού.

Πώς όμως έφτασε να συμβεί κάτι τέτοιο ;

Η ιστορία ξεκινά γύρω στο 1690, την ημέρα του αγίου Γεωργίου, όταν στην περιοχή του Καλαντού είχε ξεσπάσει μια μεγάλη θαλασσοταραχή και τα κύματα απειλούσαν να καταστρέψουν ένα καράβι που πάλευε μαζί τους με κίνδυνο να συντριβεί πάνω στα βράχια, πράγμα που τελικά δεν απέφυγε.

Την πάλη του καραβιού με τα κύματα παρατηρούσε από την ξηρά, αδυνατώντας να επέμβει, κάποιος βοσκός από το Φιλότι που ονομαζόταν Γεώργιος Ψαρράς ή Λούμπας.

Το καράβι ήταν τούρκικο και από το ναυάγιο διασώθηκαν μόνο δέκα άτομα, μεταξύ των οποίων ένα 12χρονο αγόρι. Όταν οι ενήλικες ναυαγοί αναχώρησαν, ο Λούμπας ζήτησε και πέτυχε να κρατήσει τον μικρό μέχρι να συνέλθει πλήρως από την κακουχία.

Την επομένη πήγε το παιδί στο Φιλότι για να μπορεί να το περιποιηθεί καλύτερα η γυναίκα του. Στις αντιρρήσεις της, που σχετίζονταν με την τουρκική καταγωγή του παιδιού, ο Λούμπας απαντούσε «κάμε το καλό και ρίξτο στο γυαλό».

Το παιδί έμαθε ελληνικά και βαπτίστηκε Γεώργιος, σε ανάμνηση της ημέρας του ναυαγίου.

Κάποια μέρα έφτασε στο Φιλότι ο βοεβόδας της Νάξου σε αναζήτηση του μικρού ναυαγού Γεωργίου – Χουσεϊν, μετά από σχετική εντολή που έλαβε από την Πόλη.

Το 1710 οι Δημογέροντες του Φιλοτιού, μεταξύ των οποίων και ο Λούμπας, αποφάσισαν να κτίσουν μια μεγαλύτερη εκκλησία γιατί οι ανάγκες του χωριού είχαν αυξηθεί.